Kuršumlija

Opština Kuršumlija se nalazi u središnjem delu južne Srbije, a grad Kuršumlija na ušću reka Kosanice i Banjske u Toplicu, 65 km jugozapadno od Niša. Prostire se na površini od 952 km2 i ima 605 stanovnika .

Opština Kuršumlija je jedna od retkih opština ne samo u Srbiji, već i u Evropi, koja na svojoj teritoriji ima tri banje, poznate još iz doba Rimljana, zatim tri reke ( Banjska, Kosanica i Toplica ) , niz spomenika istorije i kulture iz najstarijih vremena, ali i mnoštvo prirodnih, geografskih, arheoloških, etnoloških, muzejskih i drugih retkosti

PROŠLOST

Kuršumlija je bila poznata u doba Rimljana i nazivala se AD FINES. U vizantijsko doba nosila je naziv TOPLICE i bila je sedište Topličke episkopije. Prvi put se pominje u pisanim dokumentima 1019. godine. U srednjem veku bila je prva prestonica Stefana Nemanje. Između 1159. i 1168. godine on je ovde sagradio svoja prva dva manastira Sv. Nikolu i Sv. Bogrodicu, od kada je mesto nazvano BELE CRKVE. Na početku turske vladavine mesto se zvalo KURŠUNLU – KILISE, kasnije KURŠUMLjE, i najzad po oslobođenju od Turaka 1878. godine KURŠUMLIJA. U Prvom svetskom ratu Kuršumlija je postala poznata po Drugom “ gvozdenom“ puku i Topličkom ustanku iz 1917. godine.

KULTURNA BAŠTINA

Arheološko nalazište kasnoantičke bazilike – Važan je kulturnoistorijski spomenik iz vizantijskog perioda, građen u vreme cara Justinijana ( 527 – 565). Nalazi se pored puta Niš – Priština, oko 300 metara od raskrsnice – skretanja za Kuršumliju.

Ostaci manastira Sv. Bogorodice

Manastir se nalazi na ušću Kosanice u Toplicu, 800 metara nizvodno od manastira Sv. Nikole. Njega je Nemanja posvetio svojoj ženi Ani koja je jedno vreme njime upravljala.

U blizini manastira bili su dvori sultanije Mare, žene turskog sultana Murata II, kćerke srpskog despota Đurđa Brankovića, koja se neko vreme brinula o manastiru. Ovaj manastir je porušen u isto vreme kad i manastir Sv. Nikola. Postepeno se obnavlja crkveno zdanje kojeg – meštani nazivaju “ Petkovača “ . Svake godine na Veliki petak ovde se okuplja po nekoliko hiljada ljudi koji pale sveće, mole se Bogu, postavljaju trpeze sa posnom hranom i obeduju.
 

CENTAR GRADA KAO AMBIJENTALNA CELINA

To je najstariji deo grada sa gradskim parkom u čijem centru su: spomenik oslobodiocima u ratovima 1876 / 78. godine, spomenik književniku Milutinu Uskokoviću i spomenik žrtvama u ratovima 1990 – 2000. U blizini je crkva Sv. Trojice, sagrađena 1902. godine, sa vrlo lepim ikonopisom i unutrašnjim enterijerom. Tu je i stari hotel, sada restoran “ Evropa “ podignut 1892. godine, u kojem je po nekim autorima Branislav Nušić pisao “ Sumnjivo lice.

Važni kulturno istorijski spomenici u gradu su: Spomen kosturnica poginulim partizanima u Drugom svetskom ratu, Spomenik narodnom heroju Drinki Pavlović, Spomen – ploča dr. Teodoru Vilijamu Melgardu ( 1888 – 1920 ) , danskom lekaru, dobrovoljcu u Srpskoj vojsci u Prvom svetskom ratu. U drugim turističkim mestima u opštini, nalaze se: crkva Sv. Mine u selu Štavi, crkva Sv. Đorđa u Lukovskoj Banji, crkve Lazarica i Sv. Petka u Prolom Banji i spomenik 17. srpskoj brigadi, takođe u Prolom Banji.

DAROVI PRIRODE

Kuršumlijski kraj ima očuvanu i atraktivnu prirodu. To su brdsko – planinski predeli ( 300 – 1700 m n.v.) sa gustim šumama punim šumskih plodova i raznih vrsta divljači, čistim rekama i rečicama sa mnogim vrstama rečnih riba, brojnim izvorima termomineralnih i čistih pitkih voda, mnogim prirodnim retkostima, od kojih se izdvajaju: “ Đavolja Varoš “ , uvijene šljive u Prolom Banji, zaštićeni hrast u selu Dankoviću, neobičan hrast u selu Barlovu i nekoliko vodopada u blizini Lukovske Banje.