Sremska Mitrovica – Grad muzej

ISTORIJA GRADA

Slavna istorija grada počinje 34. godine stare ere kada se spominje pod imenom Sirmijum, koji će u narednim vekovima prerasti u značajan grad Rimske imperije. U doba Tetrarhije, 293. godine, postaje carski grad i jedna od četiri prestonice Rimskog carstva. Po rečima antičkog pisca iz 4. veka, kada su u njemu boravili rimski carevi, mnogi i sami rođeni u Sirmijumu.
Grad Sirmijum će stradati u doba seobe naroda u 5. i 6. veku ali neće nestati.

Brojni arheološki spomenici svedoče o nekadašnjoj veličini i značaju grada.

Sremska Mitrovica je grad s veoma dugim kontinuitetom života tokom koga je nekoliko puta iz osnova menjala ne samo svoje ime, već i svoju fizionomiju: isprva drveno ilirsko – keltsko naselje, zatim značajan rimski grad Colonia Flavia Sirniensium. U doba Tetrarhije 293. Sirmijum je jedan od četiri prestona grada velike Rimske imperije. Od 13. veka, Civitas Sancti Demetrii, srednjovekovna varoš sa mnogo gospodara, da bi se od početka 16. veka pominjala kao orijentalna palanka, Kasaba i Šeher Mitrovica.

Od Požarevačkog mira 1718. grad postaje austrijski spahiluk a sredinom istog veka i graničarsko mesto Mitrowic. U doba građanskog prosperiteta grada, kraj 19. veka pa sve do 1918. godine, Mitrovica izrasta u zanatsko – trgovački centar u sastavu Habzburškog carstva, a potom od 1918. ulazi u sastav novoformirane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, ubrzo menjajući i naziv ( 1923. godine ) u Sremska Mitrovica. Tokom perioda socijalističke Jugoslavije utrostručiće broj stanovnika i postati indutrijski i administrativni centar Srema.

GEOGRAFSKI POLOŽAJ

Grad Sremska Mitrovica se nalazi u severnom delu Srbije, u južnom Sremu na reci Savi, 70 km zapadno od Beograda, pored autoputa E – 70 i železničke pruge međunarodnog značaja.
Sremska Mitrovica se prostire po južnom obodu sremske lesne terase i na aluvijalnoj ravi reke Save, i u neposrednoj je blizini Fruške gore. Grad se nalazi na prosečnoj nadmorskoj visini od 82, 00 m.

Grad Sremska Mitrovica ima 88 600 stanovnika i 26 naselja. Među njima se izdvaja Sremska Mitrovica sa 40 000 stanovnika, Mačvanska Mitrovica kao naselje gradskog karaktera i Laćarak prigradsko naselje sa preko 10 000 stanovnika. Uz njih postoji još 23 seoska naselja od kojih : 12 ravničarskih ( sremskih i mačvanskih ) i 11 fruškogorskih. Površina grada sa svim naseljima je oko 762 km2 sa gustinom naseljenosti od 116 stanovnika po kvadratnom kilometru.

Trg Svetog Stefana je jedinstvena urbana celina, formirana u dugom periodu, od kraja 18. veka pa do druge polovine 20. veka. Trougaonog je oblika, kao i svi trgovi u starom jezgru grada. Oko dominantne saborne crkve nižu se spratni objekti, pretežno porodične kuće nekadašnjih imućnih trgovaca.

Jedna od najstarijih je kuća podignuta 1794. godine, o čemu svedoči godina upisana iznad ajnforta, koja je pripadala plemićkoj porodici Bajić ( danas zgrada Muzeja Srema ) .

Uspostavljanjem slobodne vojne opštine 1765. godine i dobijanjem samostalne gradske uprave, stvoreni su povoljni uslovi za uspon grada. Mitrovica će u narednih 22 godine, dokle je imala ovaj status, postati razvijen trgovački grad.
Žitni trg je kao urbana celina u današnjem obliku zabeležen na planu grada iz 1780. godine. Nazvan je po trgovini žitom, koja se na njemu obavljala.  Žito se dalje Savom odvozilo u druge delove carstva. Tokom 19. veka trg se razvio u trgovačko – zanatski centar sa prilazima pristaništu i centru varoši. Oko pijace su podizane prizemne i jednospratne kuće poslovno – stambene namene.

Kontinuitet života na prostoru trga potvrđuju i arheološki ostaci antiškog grada Sirmijuma, prezentovani u okviru otvorenog arheološkog lokaliteta.

 
Trg Ćire Milekića se nalazi unutar starog gradskog jezgra i dugo vremena je bio jedna od prometnijih gradskih ulica. Svoj konačan oblik je dobio tek početkom trećeg milenijuma, kada je uređenjem pešačke zone i formalno definisan njegov izgled i sadržaj. Ime je dobio po Ćiri plemenitom Milekiću, koji je bio prvi čovek grada od 1881. do 1907. godine.

Trgom dominira monumentalna zgrada Srpskog doma, a svojim estetskim vrednostima ističu se i zgrada parohijskog doma kao i reprezentativna zgrada podignuta 1913. godine na samom početku trga, oblokovana u duhu secesije.