Potpećka pećina

Potpećka pećina se nalazi u selu Potpeć 14 km od Užica, u severnom podnožju Drežničke gradine ( 932 m. n. v. ) .

Ulaz u Potpećku pećinu spada u red monumentalnih dela prirode. Džinovski portal u obliku potkovice, visok 50 m ( od korita periodskog toka do svoda ) , a širok 12 m pri dnu, odnosno 22 m pri vrhu, najviši je pećinski ulaz u Srbiji. Izdubljen je na krečnjačkoj litici, čiji je vertikalni deo visok 72 m. Istražena i uređena dužina za posetioce je 555 m.
Ulazno silazna staza ima preko 700 stepenika.

Potpećka pećina je izvorskog tipa: nju su izgradile vode ponornice koje poniru u Drežničkoj dolini i posle podzemnog toka u dužini od 4 – 5 km ( u pravoj liniji ) izbijaju iz pećine ili vrela ispred pećine i grade Petnicu – pećinsku reku.

Geloški sastav – Po J. Cvijiću ( 1914. ) , Potpećka pećina izgrađena je u srednjetrijaskim krečnjacima, koji “ leže na verfenskim škriljcima “ . Detaljna geološka istraživanja i kartiranja ovog područja, izvršio je B. Marković ( 1957. i 1968. g. ) . trijaski krečnjak, u kome je izgrađena pećina, beličaste je boje, pukotinske pozornosti i fine mozaičke strukture.

Speleološke karakteristike – U Potpećkoj pećini razlikuju se dva glavna sprata pećinskih kanala: stariji – Gornja pećina i mlađi – Donja pećina. Ulazni kanal je zajednički za oba horizonta, pošto je nastao razaranjem međuspratne konstrukcije i njihovim spajanjem. Bogatstvo pećinskog nakita spada u red veoma retkih u kraškim pećinama… U morfospeleološkom pogledu, u Potpećkoj pećini treba razlikovati 12 celina.

Hidrološke karakteristike – Prema morfološko – hidrografskoj evoluciji, u Potpećkoj pećini se razlikuju tri grupe kanala: fosilni ( Gornja pećina ) , periodski aktivni tok ( duži deo Donje pećine ) i stalno aktivni ( najnoviji podzemni tok ) .

Klimatske karakteristike – Srednja godišnja temperatura vazduha iznosi 9,5 Cs.

Potpećka pećina i čovek – Pretpostavlja se da je pećina bila čovekovo stanište jos za vreme neolita. Otkriveno je obilje keramike, obrađeni jelenski rogovi i kameno oružje. Njeni stanovnici su u svakom slučaju znali da koriste njene povoljne prirodne karakteristike.