Ribarska banja

Na obroncima Velikog Jastrepca, ušuškana između gustih šuma i Ribarske Reke, na 540 metara nadmorske visine, Ribarska banja i zbog subplaninske klime, uvek svežeg i čistog vazduha i vremena koje ovde nije sklono naglim promenama, s pravom uživa epitet i klimatskog lečilišta.

Na 220 kilometara od Beograda, 35 od Kruševca i 72 od Niša, sa veoma dobrim saobraćajnim vezama, savremeno opremljenim objektima kako za rehabilitaciju tako i za odmor i rekreaciju, i izuzetno stručnim medicinskim osobljem.

Prva hemijska analiza ribarske vode je urađena samo godinu dana nakon oslobođenja od Turaka, 1834. godine u laboratorijama Medicinskog fakulteta u Beču, i od tada je na izvorima banjske vode ono najvažnije ostalo isto: kvalitet i temperatura vode, koja se, od izvora do izvora kreće od 38 do 42 stepena. Intenzivna izgradnja Ribarske Banje započela je 1904. godine, kada je Vračarska štedionica iz Beograda dobila koncesije za nove objekte, veoma dinamično gradi se i oprema i danas. Ovo banjsko lečilište podjednako je popularno, kao i u zlatno doba Karađorđevića.

Ribarska banja je jedna od najstarijih banja na prostoru jugoistočnog Balkana. Spada među šest prvih srpskih banja obnovljenih još 1833. godine, u vreme vladavine knjaza Miloša.

Za tople i lekovite vode Ribarske banje znao je, po svoj prilici, i naš praistorijski predak. ( Smatra se da su lekoviti izvori stariji od 4000 godina ) . O tome nedvosmisleno svedoče ostaci nađeni u selima Boljevac, Ribare i Srndalje. U rimsko doba na mestu današnje Ribarske Banje postojala je utvrda rimskih kolonista. U čitavoj imperiji Rimljani su, po ugledu na Grke, negovali kult lepote i zdravlja, a u tome su im najviše pomagale lekovite vode. Istorijski dokumenti do kojih je došao poznati istoričar Feliks Kanic navode da je Ribarsku Banju ( Zagrlastu župu ) dobio oko punoletstva srpski župan Stefan Nemanja. Postoji predanje da je i sama kneginja Milica i njene dvorjanke posećivale lekovite izvore Ribarske banje. Održala se u ovom kraju takođe i priča o lepim seoskim devojkama koje su i u starosti ostajale lepe, budući da su se redovno umivale na ribarskim izvorima. U vreme turske vladavine, u XVI veku izgrađen je hamam ( tursko kupatilo ) koji je do danas očuvan.

Interesovanje za Banju i njene vode pokazao je još 1812. godine i vožd Karađorđe Petrović. U Banji se, nalazimo u istorijskim dokumentima, lečio vojvoda Stevan Knićanin i njegova žena, pa je kasnije u znak zahvalnosti, podigao česmu koju je narod prozvao “ knićanka “ . Iz istih dokumenata saznajemo da je Banju svojevremeno obišao knez Aleksandar Karađorđević koga su pratili Ilija Garašanin i Stevan Petrović Knićanin.

Kralj Milan Obrenović je 1874. godine tražio da se u Banji izgrade novi objekti i odobrio da se za te potrebe izdvoji novac iz državne kase. Zahvaljujući ovoj inicijativi bvanjski kapaciteti su sledeće dve godine bili udvostručeni.
Banju je 1896. godine obišao i kralj Aleksandar I Obrenović sa majkom Natalijom.

Zbog saznanja da tople vode Ribarske Banje pospešuju žensku vitalnost i lepotu, u banji je izvesno vreme boravila i kraljica Draga Obrenović.

Najdraži i najčešći gost Ribarske Banje bio je kralj Petar I koji je tu nalazio leka svojoj  kostobolji. Kralj Petar je stanovao na prvom spratu vile “ Srbija “ . Kao vojnik, on nije bio pristalica luksuza: u sobi je imao samo drveni krevet, dve stolice i sto. Sa ovog mesta on je 25. maja 1913. godine potpisao deklaraciju o prisajedinjenju Kosova i Metohije, matici, kraljevini Srbiji.  U znak ljubavi i pažnje Banjačani su za svog kralja izgradili posebne stepenice, poznatije kao “ kraljevske stepenice “ , pomoću kojih je on lakše savladavao uspon. Kralj Petar, međutim, ni danas nije zaboravljen, njegova sedeća figura u bronzi, u prirodnoj veličini privlači poglede brojnih posetilaca i namernika.

Ribarska banja je prva od srpskih banja imala svoju apoteku. Apoteku “ Kod Svetog Jovana „ je otvorio poznati kruševački apotekar Dragoslav J. Kedrović davne 1887. godine. Kao i mnoge druge evropske banje, Ribarska Banja rano postaje mesto kulture, otmenosti i rekreativnog odmora.

Gosti i redovni posetioci Ribarske Banje bili su poznati umetnici i intelektualci. U Banji je 1921. godine svoj glumački debi imao Raša Plaović, Banjom je mnogo puta odzvanjao glas čuvenog meštanina pevača Vuleta Jevtića; u banji je blagovao i besedio i poznati profesor Raško Dimitrijević.

Najdraži i najčešći gost Ribarske banje danas je N. K. V. princeza Jelisaveta karađorđević. Njeno često prisustvo u Banji često privlači pažnju mnogobrojnih gostiju i poštovalaca kraljevske porodice. Zbog tolikih poseta krunisanih glava i kraljevskih porodica, Ribarsku Banju danas nazivaju  kraljevskom banjom.

Svake godine u Ribarskoj Banji boravi  60 000 posetilaca zbog zdravstvenih, ali i rekreativnih potreba.  Rehabilitacioni centar gostima nudi oko 510 postelja ( 230 u sistemu Fonda zdravstvene zaštite, a 280 na slobodnom tržištu) . Smeštaj je u jednokrevetnim i dvokrevetnim sobama sa terasama, mini kuhinjom, kupatilom i kablovskom televizijom. U vilama “ Pogled “ , “ Crna Gora „ i „ Dalmacija „ u ponudi su i luksuzni apartmani koji gostima pružaju dodatan komfor i udobnost. Restoran u vili “ Pogled “  ima oko 2000 mesta. U istom objektu postoji još i hladni bife, banka, pošta, apoteka, bioskop i sala za sastanke i simpozijume, potom zatvoreni bazen sa termomineralnom vodom, mali bazen sa podvodnom masažom i kade sa galvanskom strujom, biserne kade, saune i salon za masažu.

Vila “ Crna Gora “ gostima nudi dva luksuzna apartmana i 13 dvokrevetnih soba. Za duže boravke u Banji predviđen je smeštaj u vilama “ Slavonija “ , “ Bosna “ , “ Hercegovina “ i “ Hrvatska“ . Ovi renovirani objekti, danas gotovo ni po čemu ne zaostaju za sličnim objektima u svetu.

Restoran “ Vojvodina „ ima dve sale za ručavanje, kafanu sa baštom, kongresnu dvoranu, seminar salu i VIP salu.

Kafe – bar “ Vidikovac „ koji se nalazi u samom centru Banje, preko puta vile “ Srbija „ , gostima pruža veličanstven pogled na šumovite brežuljke, banjske staze i krovove.

Blagotvorna mesta kao što je Ribarska Banja najpogodnija su za lečenje i turizam, ali i za rekreaciju. Svojim posetiocima Banja stavlja na raspolaganje terene za košarku, fudbal i odbojku sa oko 400 mesta u gledalištu. A sve te sportske i rekreativne aktivnosti mogu se odvijati i noću, pod svetlošću reflektora. U toku letnjih meseci na ovim terenima organizuje se turnir u malom fudbalu i drugim popularnim sportovima.

Poseban vid noćnog provoda u Ribarskoj Banji u letnjim mesecima su tzv. noćna kupanja koja privlače goste iz čitave okoline.

Ko je jednom probao noćno kupanje na otvorenom bazenu u prelepoj mineralnoj vodi zasigurno se opet vraćao da to još jednom ponovi. Za ljubitelje brdskog biciklizma tu su prelepe staze koje će odgovoriti zahtevima najprobirivljivijih sportista.

“ Staza zdravlja “ duga 12oo m još jedan je dragocen prilog rekreativcima i rekovalescentima.  Šetnja ili brzo hodanje ovom stazom koja krivuda mirišljavim proplancima ili senovitom šumom jedinstven je doživljaj i neponovljiv kontakt s netaknutom priorodom.

Sportsko – rekreativna manifestacija splavaranje i plovidba Južnom Moravom od Đunisa do Stalaća priziva mnoge zaljubljenike netaknute prirode i ljubitelje voda. Povoljni klimatski uslovi, planinski ambijent, besprekorna čista voda planinskih potoka i prirodnih izvora Velikog Jastrepca i odsustvo bilo kakvih zagađivača samo upotpunjuju sliku o izuzetnosti ovog podnebllja.

Među programima koji se danas koriste u promeni životnog stila i ovde dominiraju programi zdrave ishrane. Za sve one koji vole tradicionalna narodna jela i specijalitete ovog kraja preporučuje se etno restoran u selu Srndalju do koga se stiže uređenim planinskim putem dugim 1800 metara.

Za goste kojima je hobi lov blizina Velikog i Malog Jastrepca nudi poseban lovački doživljaj: lov na otvorenim lovištima, hajka na vuka i lisicu, lov na krupnu ili sitnu divljač ( jelen, divlja svinja, zec i fazan ) . Kao i skupljanje lekovitog bilja i šumskih plodova.

U okviru šire turističke ponude gostima se nudi organizovana poseta manastiru Sv. Roman iz IX veka. U blizini Ribarske Banje su i deligradski šančevi iz Prvog srpskog ustanka i spomen – crkva arhangela Mihaila koju je podigao Kralj Aleksandar I Karađorđević, tu su i Mojsinjske svetinje i manastir Pokrov Presvete Bogorodice u Đunisu.

Rukovodstvo Specijalne bolnice potrudilo se da Banja nastavi onu kulturnu nit koja se isprela još tridesetih godina prošlog veka. Ideja da Banja postane žarište kulture ovog kraja, mesto otmenosti, modenski centar i prestonica meraka, ostvaruje se najviše banjskim kulturnim letom. Početkom leta pa  do kasne jeseni u Banji se organizuju mnogi koncerti, izložbe, književne večeri, gostovanja značajnih srpskih i stranih umetnika. Posebno mesto predstavlja međunarodna likovna kolonija koja tradicionalno okuplja najpoznatije slikare, vajare i grafičare.

Danas se ponovo aktualizuje ideja o tzv. srpskim kraljevskim banjama, među kojima je i Ribarska Banja. To, razume se, nije marketinški trik, ove banje zaista zaslužuju ovo ime. One nisu samo kraljevske zbog toga što su se u njima lečili i boravili srpski kraljevi, one su kraljice po svojim lekovitim moćima, ali i po svemu onome što iz njih zrači i isijava. Nekada su gosti ovamo stizali fijakerima iz pravca železničkih stanica Đunis i Kruševac, danas stižu iz mnogih pravaca, sa mnogih evropskih aerodroma, pa onda modernom saobraćajnicom od Beograda, Niša i Kruševca. I najzad, sama činjenica da je Ribarska banja dobitnik najprestižnijih nagrada u zemlji i inostranstvu najbolje potvrđuje sve dosad rečeno.

U periodu od 1967. do 1985. godine kada je i započela izgradnje modernog rehabilitacionog centra, ponovo su stvoreni uslovi za lečenje i rehabilitaciju velikog broja bolesnika. Od 2003. godine menadžment Ribarske Banje je započeo pripreme za praktičnu primenu lekovite vode i blagotvornog klimatskog ambijenta u preventivne medicinske svrhe. Potreba savremenog čoveka za osmišljenim korišćenjem lekovitih činilaca, uz svakodnevne životne aktivnosti, i ovde se kao i u svetu, ostvaruje kroz tzv. SPA ( salus per aquam ) model.

Danas Ribarska Banja ima status specijalne bolnice za rehabilitaciju; ona je moderno lečilište specijalizovano za lečenje oboljenja lokomotornog aparata, reumatskih i neurolooških oboljenja, funkcionalnih posledica koštano – zglobnih povreda i preloma kostiju. Tu takođe treba ubrojati urođene deformitete na kostima i zglobovima, post – traumatske artroze zglobova i kičmenog stuba, zapaljenskih oblika artritisa u mirnoj fazi kao i degenerativne oblike artritisa, hemipareze i hemiplegije parapareze i paraplegije, funkcionalne posledice povrede i oboljenja perifernog nervnog sistema, dečiju cerebralnu paralizu.

Specijalna bolnica Ribarska Banja ima specijalizovane timove kojima rukovode iskusni terapeuti i lekari specijalisti. Ova ustanova sarađuje sa Institutom Banjica, Institutom za reumatologiju VMA, Kliničkim centrom Beograd, Neurohirurgijom Niš, Medicinskim fakultetom u Beogradu kao i  sa Zdravstvenim centrom Kruševac. Bolnica je opremljena najsavremenijim aparatima za fizikalnu medicinu i medicinsku rehabilitaciju. Tretman bolesnika se obavlja hidroterapijom, foto terapijom, laser terapijom, magnetnom terapijom, kinezi terapijom, termo terapijom, elektro terapijom, sono terapijom i radnom terapijom.

Pored tradicionalnog lečenja kupanjem u lekovitoj banjskoj vodi, i korišćenja vode u terapeutskim postupcima, danas se u ovom lečilištu primenjuje sve najsavremenije tehnike fizikalne terapije. Zahvaljujući vrhunskim stručnjacima lečilišta i ovakvim stepenom opremljenosti Specijalna bolnica Ribarska Banja danas postiže vrhunske rezultate.